Η παιδική εργασία στην βιομηχανία του καφέ

Η παραγωγή του καφέ είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την μακρά ιστορία της αποικιοκρατίας. Η εκμετάλλευση συνεχίζεται ακάθεκτα χωρίς να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, με τους πολιτικούς και τις ΜΚΟ να σφραγίζουν τα μάτια και τα αυτιά τους. Από τον 17° αιώνα μέχρι σήμερα το μόνο που έχει αλλάξει είναι η βιτρίνα παρουσίασής του. Πίσω από τα όμορφα χρώματα και τις πλούσιες μυρωδιές, τα σπάνια χαρμάνια, τους περίπλοκους τρόπους ψησίματος, τα μοντέρνα διαδικτυακά καταστήματα και τους ατμοσφαιρικούς χώρους εστίασης, κρύβεται η μεγαλύτερη ασχήμια όλων. Η παιδική εργασία.

Σκάνδαλα έχουν ξεσπάσει κατά καιρούς με πρωταγωνιστές τις μεγαλύτερες εταιρείες στον χώρο του καφέ. Για παράδειγμα οι δύο κολοσσοί Starbucks και—η θυγατρική της Nestle—Nespresso, ύστερα από έρευνα που διεξήχθη από το βρετανικό κανάλι Channel 4 και δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2020,  βρέθηκαν να χρησιμοποιούν παιδιά κάτω των 13 ετών στις φάρμες καφέ της Γουατεμάλα. Πολλές περιπτώσεις αφορούν παιδιά που από την τρυφερή ηλικία των 8 ετών, εργάζονται κάτω από δυσμενείς συνθήκες καύσωνα, 8 ώρες την ημέρα και 6 ημέρες την εβδομάδα. Συχνά υποφέρουν από τσιμπήματα εντόμων και δαγκώματα φιδιών. Οι κολοσσοί όμως φάνηκαν ευαισθητοποιημένοι μόνο όταν η βρωμιά τους βγήκε στη φόρα. Τότε έπρεπε να αρχίσουν τα επικοινωνιακά και μαρκετίστικα τρικ για να ξεπλυθούν. Το Channel 4, παρέθεσε βίντεο και φωτογραφίες εργαζομένων παιδιών που είναι εύκολο να τα βρει κανείς κάνοντας μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο.

Τα παιδιά πληρώνονται ανάλογα με το βάρος των κόκκων καφέ που θα μαζέψουν στο τέλος της ημέρας και πρέπει να κουβαλήσουν το φορτίο έως το σημείο όπου γίνεται η ζύγιση. Αυτοί οι σάκοι μπορούν να ζυγίζουν έως και 50 κιλά.  Τυπικά ένα παιδί μπορεί να πληρώνεται έως και 4 ευρώ την ημέρα όμως ο μισθός μπορεί να φτάσει τα 28 λεπτά την ώρα. Τα λεφτά αυτά δεν φτάνουν για να τραφούν τα ίδια πόσο μάλλον για να τραφεί και η οικογένειά τους. Εάν πάρουμε ως δεδομένο πως ένας καφές σε μία καφετέρια κοστίζει 2,50€ πως γίνεται οι εργάτες γης να λαμβάνουν τόσο χαμηλό ημερομίσθιο;

Από τα 2,50€ η καφετέρια κρατάει 0,61€

0,61€ προορίζονται για τους εργαζόμενους της καφετέριας

0,60€ υπολογίζεται το Φ.Π.Α

0,28€ στοιχίζουν γάλα, ποτήρια, καλαμάκια, χαρτοπετσέτες

0,28€ λαμβάνει η εταιρεία καφέ όπως η Starbucks ή η Nespresso

0,10€ λαμβάνει ο προμηθευτής

0,01€ λαμβάνει ο αγρότης

<0,01€ λαμβάνει ο εργάτης γης

Ψυχολογικές αναλύσεις που έχουν γίνει πάνω στο θέμα της παιδικής εργασίας είναι λίγες. Μία μελέτη που διεξήχθη στο Μαρόκο, εξέτασε 200 ανήλικους εργάτες που εργάζονταν σε χειρωνακτικά επαγγέλματα και διαπίστωσε μεγάλη πιθανότητα για ασθένειες του αναπνευστικού, της πέψης και του δέρματος. Ψυχιατρικές ασθένειες που παρουσιάστηκαν σε αυξημένο βαθμό είναι οι ημικρανίες, η αϋπνία, η ευερεθιστότητα, η ακράτεια και η ασθενικότητα. Μία άλλη έρευνα αντιπαρέθεσε παιδιά που διαμένουν σε αστικές περιοχές του Λίβανου και εργάζονται σε βιοτεχνίες με πλήρες ωράριο, και παιδιά που δεν δουλεύουν και πηγαίνουν στο σχολείο. Τα εργαζόμενα παιδιά είχαν κακή φυσική κατάσταση, δερματικές βλάβες και παραπονούνταν για την ελλιπή κοινωνική φροντίδα που τους παρέχονταν. Επίσης οι ερευνητές διαπίστωσαν πως οι εργαζόμενοι είχαν συχνή ζαλάδα, κόπωση, μειωμένη μνήμη και κατάθλιψη συγκριτικά με την μη εκτεθειμένη σε εργασία ομάδα. Άλλη έρευνα στην Αιθιοπία, διαπίστωσε πως τα εργαζόμενα παιδιά είχαν 8% μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν κάποια ψυχιατρική ασθένεια.                   

Υπολογίζεται πως 186 εκατομμύρια παιδιά αναγκάζονται να εργάζονται από πολύ μικρή ηλικία, άλλα από το σπίτι και άλλα υπό ανθυγιεινές συνθήκες. Το 1/3 των παιδιών του τρίτου κόσμου λαμβάνει εκπαίδευση λιγότερη των τεσσάρων χρόνων. Η φτώχια είναι η πρώτη αιτία που πυροδοτεί την παιδική εργασία. Μελέτη της Kruger, D. I αποδεικνύει πως οι άπορες οικογένειες θυσιάζουν την εκπαίδευση των παιδιών τους όσο ζουν στην οικονομική ανέχεια. Αποδείχθηκε πως στην Βραζιλία η παιδική εργασία αυξάνεται κατά 4% όταν η τιμή του καφέ αυξάνεται ενώ παράλληλα μειώνονται κατά 2% οι εγγραφές στα σχολεία. Οι πιο ευάλωτοι παγιδεύονται σε μία διαγενεακή αλυσίδα φτώχιας καθώς οι νέοι δεν έχουν λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση για να μπορέσουν να βρουν κάποια διαφορετική εργασία στο μέλλον.

Το μεγάλο κεφάλαιο καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα και βρίσκει εργάτες που είναι διατεθειμένοι να εργασθούν για ελάχιστα χρήματα στις χώρες του τρίτου κόσμου. Ονομάζοντας τις χώρες αυτές «αναπτυσσόμενες» βρίσκει πάτημα για περαιτέρω εκμετάλλευση πίσω από το προσωπείο της δήθεν προσφοράς στην ανάπτυξη της οικονομίας τους. Οι εικόνες ανθρώπων που χαμογελούν όσο εργάζονται στις φάρμες καφέ για πενιχρά εισοδήματα είναι αποκρουστικές. Εργάζονται χωρίς ασφαλιστική κάλυψη, όσο παράλληλα είναι ασθενείς, ηλικιωμένοι ή τραυματισμένοι. Πολλές γυναίκες δουλεύουν στα χωράφια όντας κυοφορούσες. Η παιδική εργασία όμως αποτελεί το απόλυτο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Φιμώνοντας την νέα γενιά και καταδικάζοντάς την σε αέναη σκλαβιά, η επιστήμη θα παραμένει δύναμη υποταγμένη στα συμφέροντα του κεφαλαίου αντί να χρησιμοποιείται ως εργαλείο για το συμφέρον της ανθρωπότητας.

Πηγές
Kruger, Diana. (2004). Coffee Production Effects on Child Labor and Schooling in Rural Brazil. Journal of Development Economics. 82. 448-463. 10.1016/j.jdeveco.2006.04.003.
 
Child labour issues and challenges
Kalpana Srivastava
Ind Psychiatry J. 2011 Jan-Jun; 20(1): 1–3. doi: 10.4103/0972-6748.98406
PMCID: 
PMC3425238
 
 
https://www.channel4.com/press/news/dispatches-starbucks-and-nespresso-truth-about-your-coffee
https://www.theguardian.com/business/2020/mar/01/children-work-for-pittance-to-pick-coffee-beans-used-by-starbucks-and-nespresso
https://www.fairtrade.org.uk/