Την περίοδο 1850-1870 η Αγγλία κυριαρχούσε στην παγκόσμια οικονομία. Η βιομηχανική επανάσταση άρχισε και τελείωσε πολύ νωρίτερα από ότι συνέβη στις υπόλοιπες χώρες. Αυτό έθεσε τις προϋποθέσεις για την γρήγορη βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας. Η Αγγλία είχε γίνει το «εργαστήριο όλου του κόσμου» που έφερνε από παντού πρώτες ύλες και είδη διατροφής και έστελνε έτοιμα εμπορεύματα. Οι σύγχρονοι που την επισκέπτονταν έμεναν έκπληκτοι βλέποντας τα μεγάλα και σύγχρονα εργοστάσια που σε πολλά από αυτά εργάζονταν πάνω από 10 χιλιάδες εργάτες. Ο Β.Ι. Λένιν γράφει: Στα μέσα του 19ου αιώνα, ο ιμπεριαλισμός στην Αγγλία ξεχωρίζει από δύο μεγάλα χαρακτηριστικά: από τις απέραντες αποικιακές κτήσεις του και από τη μονοπωλιακή του θέση στην παγκόσμια αγορά. Το εμποροβιομηχανικό μονοπώλιο που είχε η Αγγλία, βοήθησε την αστική της τάξη να εκμεταλλεύεται πάρα πολλές χώρες.
Οι εύπορες τάξεις είχαν συγκεντρώσει τεράστιες περιουσίες. Οι μεγάλες εταιρείες και οι τράπεζες έριχναν στις επιχειρήσεις τους κεφάλαια από πολλά εκατομμύρια. Η αριστοκρατία των γαιοκτημόνων που συνδέονταν στενά με την αστική τάξη, αποκόμιζε και αυτή άμεσα κέρδη από την ποροβιομηχανική ανάπτυξη της χώρας. Οι Άγγλοι αριστοκράτες παρά τις κολοσσιαίες εκτάσεις γης που κατείχαν, άρχισαν να παίρνουν πλατιά μέρος και σε εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις.
Έτσι, η αγγλική αστική τάξη πλούτιζε και όσο πλούτιζε δυνάμωνε και την εκμετάλλευση της εργατικής τάξης. Στους εργαζομένους που ήταν το 80% του πληθυσμού αναλογούσε μόνο το 40% του εθνικού εισοδήματος. Η φτωχοί αυξάνονταν σταθερά. Ο Μαρξ γράφει σχετικά: Σίγουρα κάτι σάπιο υπάρχει στην καρδιά του κοινωνικού αυτού συστήματος που μεγαλώνει τα πλούτη του, αλλά δεν ελαττώνει την φτώχεια και όπου η εγκληματικότητα αυξάνεται πιο γρήγορα ακόμη και από τον πληθυσμό.
Η εργασία πλέον ήταν πιο εντατική και τα ατυχήματα γίνονταν όλο και πιο πολλά. Το αγροτικό προλεταριάτο καταπιέζονταν πιο πολύ καθώς ήταν χειρότερα οργανωμένο από τους υπόλοιπους εργάτες. Μια επίσημη έρευνα που διεξήχθη το 1863 έδειξε πως οι εργάτες γης τρέφονταν χειρότερα και από τους φυλακισμένους. Οι κεφαλαιοκράτες εκμεταλλεύτηκαν την φθηνή εργασία των παιδιών και των γυναικών. Συνεπώς, από το 1847 έως το 1875 η παιδική εργασία τριπλασιάστηκε.
Τα παλιά συνδικάτα αύξησαν τα μέλη τους. Σε πολλούς κλάδους εργασίας ιδρύθηκαν καινούρια, οργανώθηκαν πιο καλά και η επιρροή τους στην εργατική τάξη μεγάλωνε. Τα συνδικάτα έπαιζαν μεγάλο ρόλο στο εργατικό κίνημα. Βοηθούσαν τους εργάτες να αντιδρούν στην πίεση των επιχειρηματιών, καθοδηγούσαν πολλές φορές τις απεργίες και δημιουργούσαν στους εργάτες το αίσθημα της εργατικής αλληλεγγύης. Οι κεφαλαιοκράτες προσπαθούσαν να καταργήσουν τις οργανώσεις των εργατών. Το κράτος υποστήριζε τους επιχειρηματίες και αρνούνταν να αναγνωρίσει στους εργάτες το δικαίωμα της οργάνωσης στους χώρους εργασίας.
Στα μέσα του 19ου αιώνα η πολιτική των συνδικάτων αρχίζει να αλλάζει. Ο αγώνας των εργατών εναντίον των επιχειρηματιών υποχωρεί σε δεύτερο πλάνο. Από όργανα ταξικής πάλης αρχίζουν και γίνονται ταμεία αλληλοβοήθειας. Τα τεράστιο κεφάλαιο που αντλούσε η Αγγλία χάρη στο βιομηχανικό μονοπώλιο και στις απέραντες αποικιακές κτήσεις, βοήθησε τους Άγγλους κεφαλαιοκράτες να κάνουν προνομιακή την θέση ενός ορισμένου στρώματος από την εργατική τάξη. Άρχισε να δημιουργείται μια εργατική αριστοκρατία από τα στρώματα των ειδικευμένων εργατών που είχαν μεγάλους μισθούς. Το αποτέλεσμα από την προνομιακή θέση της αφρόκρεμας των εργατών ήταν να μην συμπίπτουν τα συμφέροντά της με τα συμφέροντα της πλειοψηφίας του προλεταριάτου και αυτό υπομόνευε τη συνοχή του εργατικού κινήματος, το διασπούσε.
Η εργατική αριστοκρατία δεν ήταν ποτέ πολυάριθμη, αλλά η αστική τάξη κατόρθωνε με αυτή να επηρεάζει τα στρώματα των εργατών γιατί τους έκανε να σκέφτονται πως η θέση τους στον καπιταλισμό ήταν δυνατόν να καλυτερεύσει χωρίς επαναστάσεις. Έτσι καλλιεργούνταν οι τάσεις για συμβιβασμό με την καπιταλιστική πραγματικότητα. Οι τάσεις αυτές έγιναν αιτίες για να διαμορφωθεί στα συνδικάτα μια άποψη, σχετικά με τα προβλήματα της εργατικής τάξης, που αρνούνταν τον επαναστατικό αγώνα και το γκρέμισμα του καπιταλισμού και της κυριαρχίας της αστικής τάξης και πως οι εξεγέρσεις τους να είναι περιορισμένες στενές οικονομικές απεργίες για να καλυτερεύσουν την θέση τους ορισμένες κατηγορίες εργατών.
Πηγές: Παγκόσμια Ιστορία από την Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ ΚΟΜΕΠ
Κοκονάκι 